کلید صلیبی کلیدی است که برای روشن و یا بالعکس خاموش کردنِ یک یا چند لامپ یا حتی وسایل برقی دیگر از چند نقطه استفاده میشود. معمولا از این نوع کلید در راه رو‌هایی که دارای طول بیشتری هستند، استفاده می شود. زمانی از کلید صلیبی استفاده می شود که ما دو عدد کلید تبدیل داریم و می‌خواهیم از سه جا و یا بیشتر لامپ را روشن و خاموش کنیم باید از کلید صلیبی استفاده کنیم.
کلید صلیبی در اصل در داخل دو تیغه دارد که فقط جای دو تا کنتاکت را تعویض می کند و بدین صورت است که با تغییر جای دو فاز لامپ روشن و یا خاموش می شود. کلید‌های صلیبی در کنار کلید‌های تبدیل کار می‌کنند و وجود دو عدد کلید تبدیل در مدار کلید‌های صلیبی الزامیست. به هر تعداد که بخواهید می‌توانید کلید‌های صلیبی را در نقشه بالا افزایش دهید و به صورت سری کنار هم نصب کنید؛ و حالا به روش سیمکشی و سربندی این کلید‌ها توجه کنید. کلید‌های صلیبی دارای ۴ کنتاکت (پیچ) هستند.
پیچ‌های ورودی در کلید‌های صلیبی معمولاً نقره‌ای رنگ و پیچ‌های خروجی معمولاً طلایی رنگ هستند. گاهی اوقات این پیچ‌ها به صورت ضربدری و گاهی هم به صورت دو به دو در یک راستا در داخل کلید صلیبی قرار دارند. قیمت کلید‌های صلیبی حدوداً سه برابر کلید‌های معمولیست و بسیار هم کمیاب هستند.
کلید برق صلیبی چیست؟
کلید صلیبی کلیدی است که برای روشن و یا بالعکس خاموش کردنِ یک یا چند لامپ یا حتی وسایل برقی دیگر از چند نقطه استفاده میشود. اسم کلید تک پل و دو پل زیاد شنیده میشود و معمولا هم افراد با کاربرد آن‌ها آشنایی نسبی ایی دارند. اما نوع صلیبی آن کمتر به گوش خورده است. حال ممکن است بگویید کلید صلیبی با این کاربرد عالی اش در چه جا‌هایی می‌تواند استفاده شود؟ فرض کنید شما یک مکان بزرگی دارید برای تجسم بهتر یک سوله را فرض کنید.
حال فرض کنید تمایل شما این است مثلا در فواصل ۱۵ متری کلیدی نصب کنید و در نهایت بتوانید با کلید‌هایی که نصب کردید جریان برق سوله را قطع و وصل کنید. اینجاست که کلید صلیبی برای شما می‌تواند مفید واقع شود. اما اگر از این نوع کلید استفاده می‌کنید باید چند نکته را هم رعایت کنید. یادتان باشد در مدار کشی این نوع کلید، باید در ابتدا و انتهای مدارتان از کلید تبدیل استفاده کنید. از دو پیچی که در چنین کلیدی وجود دارد به کلید تبدیل و از دو پیچ دیگرش هم به کلید تبدیل بعدی اتصال دهید.
دقت کنید پیچ‌ها با هم ارتباط نداشته باشند در اینجا می‌توانید از اهم متر برای اطمینان استفاده کنید. دو نوعِ کلید صلیبی دیگر هم وجود دارد که به آن موازی و متقاطع می‌گویند. گرچه عملکردشان یکسان است اما، از جنبه‌ی سیم کشی متفاوت هستند. به همین علت نحوه سیم کشی درست آن‌ها بسیار مهم است.
کلید برق و انواع متنوع آن
امروزه کلید برق انواع متنوعی دارد. در گذشته کلید‌ها تنها به صورت یک پل ارائه می‌شدند. گرچه در آن زمان‌ها همان کلید‌های یک پل یا تک پل نقش قابل توجه ایی در فراهم کردن روشنایی داشتند، اما هنوز نمی‌توانستند خواسته‌های متنوع مردم را پوشش دهند. زیرا این نوع از کلید‌ها تنها برای اتاق‌های کوچک و محدود کاربرد داشتند و اگر شما قصد داشتید یک اتاق بسیار بزرگ را با کلید تک پل روشن کنید بدون شک با مشکلاتی همراه بود. با ظهور کلید برق دو پل این مشکلات تا حدود بسیار زیادی رفع شد. زیرا با استفاده از این کلید‌ها می‌توانستند سیم کشی‌های پیچیده تری را انجام داده و مکان‌های بزرگ تری را روشن نمایند.
کلید‌های تبدیل نیز جزیی دیگر از کلید برق هستند که کار روشن و خاموش کردن گروهی از لامپ‌ها را انجام می‌دهند. در نتیجه، استفاده کاربر از آن فوق العاده راحت است. زیرا با فشردن یک کلید مجموعه ایی از لامپ‌ها روشن یا خاموش میشود میشود و می‌تواند بسیار مفید واقع شود. به عنوان مثال: شما می‌توانید این کلید برق را در راه پله‌ی آپارتمان‌ها مشاهده کنید. سیر تکاملی کلید برق مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرد تا به انواع متنوع امروزی رسید. کلید‌های برق به غیر از این سه نوعی که در بالا به آن اشاره کردیم انواع بسیار متنوع دیگری هم دارند که می‌توانند خواسته‌های انواع مشتریان را برآورده کنند. این سیر تکاملی را تا حدودی میتوان نتیجه‌ی تغییر و تحول‌های تکنولوژی و تا حدودی نتیجه‌ی تقاضای بازار دانست که توانست صنعت برق را به نقطه‌ی اوج خود رهنمون سازد.
انواع کلید بر اساس موارد کاربرد
کلید یک پل، یک راه، و یک خانه
این نوع کلید برای قطع و وصل سیم فاز در چراغ‌های روشنایی و مصارف مشابه به کار میرود.
کلید یک پل، یک راه و دو خانه
این نوع کلید برای قطع ووصل دو مدار به کار می رود.
کلید دوپل
این نوع کلید را که در حقیقت دو کلید در یک جعبه است میتوان برای قطع و وصل همزمان دو فاز و یا یک فاز و یک نول مورد استفاده قرار داد.
کلید سه پل
این نوع کلید برای قطع و وصل سه انشعاب از یک نقطه به کار میرود. این گونه کلید‌ها برای قطع و وصل موتور‌های سه فاز نیز به کار می‌برد.
کلید‌های دو راه یا تبدیل
این نوع کلید که در واقع مدار را تبدیل یا عوض میکند برای قطع و وصل چراغ از دو نقطه مختلف به کار میرود.
کلید دو راه یا تبدیل دو پل
این نوع کلید دو مدار را تبدیل یا عوض میکند و برای قطع و وصل دو فاز یا فاز و نول و یا برق ایزوله از دو نقطه مختلف مورد استفاده قرار میگیرد.
کلید صلیبی
کلید صلیبی به همراه دو کلید تبدیل برای کنترل مدار چراغ‌ها از سه نقطه و یابیشتر به کار برده میشود و نحوه قطع و وصل به صورت تغییر مدار (ضربدار یا موازی) است.
کلید جیوه ای
این نوع کلید در مدار‌های فرعی با بار کم متانند ترموستات ها، روی دیگ‌های بخار و چیلر‌ها، اتاق‌های عمل، و … به کار میرود.
سایر انواع کلید‌ها مانند کلید دو جهته با حالت خاموش و کلید سه فاز و نول نیز بر حسب نیاز مورد استفاده قرار می گیرد. فوق الذکر به صورت حفاظت شده در برابر ترشح آب با درجه حفاظت شده در برابر ترشح اب با درج حفاظت ipx ۵ نیز ساخته می شود که برای مکان های‌تر و مرطوب و همچنین در فضای ازاد مورد استفاده قرار می گیرد.
