با کاربرد محافظ جان در تجهیزات الکتریکی آشنا شوید
محافظ جان یا RCD یا دستگاه جریان باقیمانده ، وسیله ای برای نجات جان افراد و جلوگیری از برق گرفتگی مهلک در مواقع بی احتیاطی مانند لمی سیم خالی، طراحی شده است. همچنین می‌تواند تا حدی در برابر آتش سوزی های الکتریکی محافظت کند. RCD ها سطح حفاظت شخصی را ارائه می دهند که فیوزهای معمولی و قطع کننده های مدار نمی توانند آن را فراهم کنند.
محافظ جان نوعی کلید است که با مقایسه جریان سیم های رفت و برگشت، در صورتی که اختلافی بین جریان رفت و برگشت وجود داشته باشد مدار را قطع می کند. در حالت عادی مدارهای الکتریکی، جریان رفت با جریان برگشت برابر است، اما اگر به هر دلیلی جریان بین سیم فاز و نول (در مدارهای تک فاز) اختلاف داشته باشد کلید محافظ جان عمل خواهد کرد. وجود این اختلاف ممکن است بر اثر اتصال بدنه یکی از دستگاه های الکتریکی باشد که در آن جریان الکتریکی به جای برگشتن از راه سیم نول از راه زمین به منبع برمی گردد که اصطلاحاً می‌گویند جریان نشت پیدا کرده است.
شناسایی دستگاه جریان‌های نشتی کوچک
این دستگاه جریان‌های نشتی کوچکی را که توسط فیوز شناسایی نمی‌شوند اما می‌توانند زمینه‌ساز آتش‌سوزی یا برق‌گرفتگی شوند شناسایی و مدار را در چند دهم یا صدم ثانیه قطع می‌کند. جریان نشتی ممکن است از راه بدن فردی که با زمین تماس دارد و تصادفاً دستش با قسمت برقدار مدار تماس پیداکرده است به وجود آید، کلیدهای محافظ جان به گونه‌ای طراحی می‌شوند که پیش از آسیب‌رسیدن به فرد مدار را قطع می‌کنند. این کلیدها برای قطع مدار در برابر اضافه بار و اتصال‌کوتاه طراحی نشده‌اند.
به عبارت دیگر کلید با مقایسه جریان ورودی با جریان خروجی نشتی را تشخیص میدهد و در صورتی که جریان نشتی در مداری که کلید در آن واقع شده است بیشتر از حساسیت کلید باشد کلید عمل کرده و جریان ورودی و در نتیجه مدار را قطع می‌نماید. از مزایای دیگر استفاده از کلیدهای محافظ جان جلوگیری از بروز آتش سوزی وهمچنین برق گرفتگی در اثر وجود جریان نشتی می‌باشد.
باتوجه به اینکه جریان ۵ / ۰ آمپری می‌توان باعث بروز آتش سوزی شود، کلید حفاظت از خطر برق گرفتگی با تشخیص جریان نشتی و قطع جریان ورودی، مانع از بروز آتش سوزی می‌شود. همچنین از آنجا که در صورت وجود جریان نشتی در بدنه وسائل برقی و یا سیستم سیم کشی ساختمان، این جریان به مرور زمان زیاد می‌شود و احتمال سوختن وسایل برقی و سیستم سیم کشی ساختمان را به وجود می‌آورد لذا استفاده از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی، با توجه به کاهش میزان هدر رفتن انرژی الکتریکی و برق مصرفی. صرفه جوئی اقتصادی را نیز در بر خواهد داشت.
محافظ جان چه کاری انجام میدهد؟
محافظ جان یک وسیله ایمنی حساس است که در صورت بروز خطا به طور خودکار برق را خاموش می کند. RCD برای محافظت در برابر خطرات برق گرفتگی و آتش سوزی ناشی از سانحه های ناخواسته طراحی شده است. به عنوان مثال ، اگر هنگام چمن زنی کابل را قطع کرده و به طور تصادفی سیمهای لخت را که در معرض آن قرار گرفته اید لمس کرده اید و یا دستگاهی معیوب بیش از حد گرم شده و باعث جریان یافتن برق به زمین می شود، جریان برق را از دستگاه قطع می نماید.
RCD چگونه عمل می کند؟
محافظ جان به طور مداوم جریان الکتریکی را که از طریق یک یا چند مداری که برای محافظت از آن استفاده می شود ، کنترل می کند. اگر تشخیص دهد که جریان الکتریسیته در یک مسیر ناخواسته مانند یک فرد که قطعه ای از سیم را لمس کرده است جریان دارد ، محافظ جان مدار را خیلی سریع خاموش می کند و این کار به طور قابل توجهی خطر مرگ یا آسیب جدی را کاهش میدهد.
انواع اصلی محافظ جان
محافظ جان می‌تواند به شما در برابر شوک الکتریکی در مناطق بالقوه خطرناک مانند حمام و باغ ها کمک کند و انواع مختلفی از RCD ها وجود دارد که می‌تواند برای اطمینان از اینکه شما همیشه در حد امنیت قابل قبولی هستید، مورد استفاده قرار گیرد. این محافظ ها به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
RCD های ثابت
این محافظ ها در جعبه فیوز نصب شده اند و می توانند از مدارهای جداگانه یا خاص محافظت کنند. یک RCD ثابت بالاترین سطح حفاظت را ایجاد می کند زیرا از تمام سیم کشی ها و پریزهای مدار و هرگونه لوازم متصل به آن ها محافظت می کند.
RCD های سوکت-خروجی
این نوع از محافظ جان پریزهای ویژه ای هستند که RCD در آن‌ها تعبیه شده است و می‌تواند به جای پریزهای استاندارد استفاده شود. این نوع RCD فقط از فردی که با تجهیزات درگیر و متصل به آن پریز محافظت می کند.
محافظ جان های قابل حمل
این نوع از محافظ ها به هر سوکت خروجی استاندارد متصل می شوند. سپس می توان یک دستگاه را به RCD متصل کرد. وقتی RCD های ثابت و سوکت خروجی در دسترس نباشند ، مفید هستند اما مانند RCD های سوکت خروجی ، فقط از فردی که با تجهیزات در تماس است محافظت می کند.
آیا RCD ها قابل اعتماد هستند؟
ما دریافتیم که RCD های ثابت حدود 97٪ قابل اعتماد هستند. اگر به طور منظم آزمایش شوند ، این میزان حتی می‌تواند بهتر باشد. اگر از محافظ جان ثابت استفاده می‌کنید، خطر شوک الکتریکی برای شما و خانواده شما کاهش می‌یابد. همچنین می‌تواند از خانه شما در برابر آتش سوزی ناشی از خرابی سیم کشی یا لوازم خانگی محافظت کند.
به یاد داشته باشید: اگرچه محافظ جان خطر مرگ یا جراحت ناشی از برق گرفتگی را کاهش میدهد اما جای احتیاط را نمی‌تواند بگیرد و شما باید همیشه موارد ایمنی را رعایت نمایید. سیم کشی خانه و تجهیزات خود را حداقل 10 سال یک بار بررسی کنید تا از ایمنی خود ، خانواده و خانه اطمینان حاصل کنید. اگر مشکلی در سیم کشی یا دستگاه خود مشاهده کردید ، بلافاصله استفاده از آن را متوقف کرده و با یک متخصص برق تماس بگیرید تا مشکل شما را برطرف نمایید.
تست کردن را فراموش نکنید: باید هر سه ماه یکبار تمام محافظ‌های ثابت و سوکت خروجی را آزمایش کنید. تولیدکنندگان توصیه می‌کنند RCD های قابل حمل هر بار که از آن‌ها استفاده می‌کنید آزمایش شوند. مراقب باشید – اگر دکمه تست را برای مدت طولانی در دست دارید و RCD منبع تغذیه را قطع نمی‌کند، از یک متخصص برق مشاوره بگیرید.
