فیوز فشنگی و نکاتی که باید در مورد آن بدانید

فیوز فشنگی یا bottle fuse یا فیوز ذوب شونده از یک المان حرارتی ساخته شده که هنگام عبور مقدار جریان مشخص و در مدت زمان تعیین شده، ذوب شده و مدار را قطع کند. این فیوز در مصارف خانگی کاربرد فراوانی دارد و در حوزه کاری مختلف کاری تنوع دارند که در ادامه مطلب به آن می پردازیم. فیوز ، جز حفاظتی و مهم از مدار الکتریکی (و همچنین الکترونیکی) است، که از ورود بار اضافی به مدار جلوگیری می‌کند؛ یعنی اگر جریان ورودی از جریان نامی فیوز (جریانی که بر روی آن درج شده) بیشتر باشد، جریان حامل بارهای نامتقارن یا جریان اتصال کوتاه باشد، فیوز جریان را قطع می‌کند تا به وسایل آن مدار برقی آسیب نرسد.

برای نصب این فیوزها از یک پایه چینی و یک کلاهک چینی که فیوز داخل آن جای می‌گیرد و پشت این کلاهک شیشه ای است، استفاده می‌گردد. سیم حرارتی داخلی فیوز به ازای جریان به خصوصی در زمان معینی ذوب شده و سبب قطع مدار مربوط به آن می‌شود. فیوز ذوب شونده معمولی را فیوز فشنگی نیز می‌نامند. سیم حرارتی آن در داخل براده‌هایی از سرامیک، پودر چینی یا خاک نرم کوارتز همراه با ماسه قرار دارد و جرقه حاصل از قطع شدن سیم حرارتی را سریع خنک کرده و بلافاصله قطع می‌کند. این مواد همچنین باعث خنک شدن سیم ذوب شونده داخل فیوز می‌گردد تا هنگام عبور جریان، سیم بیش از اندازه گرم نشود.

این قسمت که محفظه ای چینی یا در بعضی موارد شیشه ای است را فشنگ فیوز یا پاترون فیوز می‌نامند. البته فیوزهای ظریف که در رادیو و دستگاه‌های مخابراتی به کار می‌روند چون اغلب برای جریان‌های خیلی کم می‌باشند، به صورت سیم نازکی در داخل لوله شیمیایی هستند و در اطراف آن پودر چینی یا سرامیک وجود ندارد مگر در مواردی که مقدار جریان فیوز زیاد باشد. قطر انتهای فشنگ فیوز برای جریان‌های مختلف تقسیم بندی شده است و برای این که انتهای فشنگ به پایه فیوز بخورد، از قطعه واسطه ای به نام ته فشنگ استفاده می‌شود.

فیوز فشنگی چیست؟

فیوز فشنگی (که متخصصین به آن LS می‎گویند) یک فیوز از نوع ذوب‎ شونده (معمولی) است. فیوز فشنگی قدرت قطع کمتری دارد و برای مدار برق‎های خانگی طراحی شده است. این نوع فیوز از سه بخش مهم کلاهک، مغزی یا فشنگی و پایه فیوز تشکیل شده است. فیوز فشنگی، مانند فیوزهای مینیاتوری و اتوماتیک، دارای یک ورودی و یک خروجی جریان است. مغزی فیوز روی پایه و کلاهک هم روی مغزی قرار می‎گیرد.

اجزای تشکیل دهنده فیوز فشنگی

از اجزای زیر تشکیل می‌یابد:

کلاهک فیوز فشنگی

کلاهک، که معمولاً از جنس چینی است، قسمت جداشدنی سر فیوز است که فشنگ فیوز درون آن قرار دارد. پولک رنگی که شدت جریان نامی فیوز را مشخص می‎کند، معمولاً زیر شیشه‎ای که روی کلاهک قرار دارد تعبیه می‎شود.

فشنگ یا مغزی فیوز

قسمت اصلی فیوز است که در صورت عمل کردن فیوز باید تعویض یا تعمیر شود (قطعه ای یکبار مصرف است).

پایه فیوز فشنگی

قسمت ثابت فیوز است که مدار خارجی متصل می‎شود. این پایه معمولاً از جنس چینی است.

سیم حرارتی

سیمی از جنس آلیاژ قلع، سرب، مس یا نقره که وظیفه قطع جریان، هنگامی که از حد مجاز بیشتر شده را دارد و به دو سر فلزی فشنگ متصل شده است. این سیم در شدت جریان معینی (که بیشتر از جریان نامی فیوز است) ذوب شده، جرقه‎ای ایجاد می‎شود و نهایتاً جریان مدار قطع می‎شود. این سیم در محفظه‌ای (به نام پاترون فیوز) از جنس سرامیک، پودر چینی، ماسه یا خاک کوارتز قرار دارد که بلافاصله سیم داغ شده را خنک می‎کند تا باعث آتش‎سوزی نشود و دمای دستگاه پایین بیاید.

فشنگ یا پاترون فیوز

محفظه چینی یا شیشه‌ای که باعث خنک شدن سیم حرارتی بعد از جرقه و داغ شدن سیم می‎شود را پاترون فیوز می‎گویند.

ته فشنگ

برای متصل کردن انتهای فشنگ به پایه فیوز از ته فشنگ استفاده می‎شود. قطر انتهای فیوزهای فشنگی، بسته به‌شدت جریان مدار متفاوت است.

پوسته یا روکش

پوسته اطراف فیوز که نارساناست (از جنس ترموپلاست).

سیم اتصال به پولک

سیم نازکی که به پولک متصل می‎شود و هنگامی که فیوز عمل کند می‌افتد و پولک به داخل فیوز می‎اندازد.

پولک رنگی

روی هر فیوز فشنگی ، در انتهای مغزی و معمولاً پشت شیشه کلاهک، نوار رنگی وجود دارد که حداقل جریان غیرمجاز عبوری را نشان می‎دهد و با یک سیم به سر مغزی متصل شده است. هنگامی که فیوز عمل کند و بسوزد پولک به داخل فیوز می‎افتد.

پس از قرار دادن فیوز فشنگی، کلاهک فیوز روی آن را گرفته و به پایه پیچ می‌شود. برای تشخیص سالم بودن فیوز از یک پولک به رنگ‌های مختلف استفاده می‌شود که توسط یک سیم مقاومت دار نگه داشته می‌شود. مثلا پولک رنگ صورتی برای جریان 2 آمپر، قهوه ای روشن 4 آمپر،سبز 6 آمپر، قرمز روشن 10 آمپر، خاکستری 16 آمپر، آبی 20 آمپر، زرد روشن 25 آمپر، سیاه 35 آمپر،سفید 50 آمپر و … پس از سوختن سیم حرارتی فیوز، سیم مقاومت دار نیز سوخته و پولک فلزی که تحت کشش فنر کوچکی قرار دارد آزاد و به طرف بالا کشیده می‌شود.

پولک از سر فشنگ می‌افتد و بدین ترتیب از خارج می‌توان دید که فشنگ فیوز سوخته است یا سالم است. جنس سیم ذوب شونده معمولاً از نقره ساخته می‌شود که درجه ذوب آن 950درجه است و برای رفع این عیب، سیم حرارتی را دو تکه ساخته که توسط لحیم به هم متصل می‌شوند، زیرا لحیم در حرارت تقریبی 230 درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود. مقررات بین المللی ترمیم کردن فیوز فشنگی را ممنوع کرده و باید فیوز جدیدی را به جای سوخته آن قرار داد. قسمت دیگر این فیوزها پایه نام دارد که اتصال شبکه به پیچ مربوط به ته آن بسته می‌شود و از سر آنکه محل بستن کلاهک همراه فیوز است، جریان به طرف مصرف کننده هدایت می‌شود.

انواع فیوز فشنگی

دو نوع وجود دارد: تند کار و کند. فیوز فشنگی کند کار جریان‌های زیاد را دیرتر از فیوز تند کار قطع می‌کند و در جایی به کار می‌رود که اضافه بار کم مدت نباید سبب قطع مدار شود، مانند: راه افتادن موتورهای الکتریکی. در فیوز کند کار جریان نامی فیوز را حدود دو برابر جریان نامی موتور انتخاب می‌کنند (جریان راه اندازی موتورها 6 تا 7 برابر جریان نامی آن‌ها است). فیوز‌های تندکار با علامت F و فیوز‌های کندکار با علامت G مشخص می‌شود.

برای خرید محصولات مثل: کنتاکتور، کلید اتوماتیک، کلید مینیاتوری و … به سایت فروشگاهی الکتروپاور مراجعه کنید.